10 เรื่องของอสุจิ…ที่คุณอาจไม่เคยรู้มาก่อน
1. อสุจิมีชีวิตอยู่ในร่างกายของผู้หญิงได้นานเฉลี่ย 48 – 72 ชั่วโมง เมื่ออสุจิเข้าสู่ร่างกายของผู้หญิง อสุจิต้องว่ายผ่านปากมดลูกเข้าสู่มดลูกเพื่อไปถึงเซลล์ไข่ นับว่าเป็นการเดินทางที่ยาวนานของอสุจิตัวเล็กๆ ซึ่งมีอสุจิมีชีวิตเพียงไม่กี่ตัวเท่านั้นที่ไปถึง
2. ภาวะน้ำหนักเกินมีผลทำให้จำนวนของอสุจิลดลง เนื่องจากไขมันที่เพิ่มขึ้น ทำให้เกิดการเปลี่ยนจากฮอร์โมนเพศชายเทสโทสเทอโรนไปเป็นฮอร์โมนเพศหญิงเอสโตรเจน ทำให้การสร้างอสุจิลดลง และไขมันยังไปสะสมที่บริเวณอัณฑะทำให้อุณหภูมิสูงขึ้นไม่เหมาะกับการสร้างอสุจิ
3. อสุจิถูกสร้างภายในลูกอัณฑะ โดยภายในอัณฑะจะมีท่อเล็กๆ ขดไปมา ยาวทั้งหมดประมาณ 800 เมตร ทำหน้าที่สร้างอสุจิ อัณฑะจะมีถุงหุ้มอัณฑะอยู่ภายนอกช่องท้อง โดยควบคุมอุณหภูมิให้เหมาะสมในการสร้างอสุจิ ซึ่งต่ำกว่าอุณหภูมิร่างกาย 3-5 องศาเซลเซียส
4. การเคลื่อนที่ของอสุจิมี 3 ประเภทโดยแบ่งตามลักษณะการว่ายของอสุจิแต่ละแบบ
– Progressive motility หมายถึง ตัวอสุจิที่เคลื่อนที่เป็นเส้นตรงไปข้างหน้า
– Non progressive motility หมายถึง ตัวอสุจิที่เคลื่อนที่ไม่เป็นเส้นตรง หรือพื้นที่เป็นวงแคบๆ
– Immotile sperm หมายถึง อสุจิที่ไม่มีการเคลื่อนไหว
อสุจิจะเคลื่อนที่ผ่านเยื่อเมือกมดลูกด้วยความเร็วอย่างน้อย 25 ไมโครเมตรต่อวินาทีเพื่อปฏิสนธิกับไข่ของผู้หญิง
5. อุณหภูมิที่เหมาะสมในการสร้างอสุจิ คือ ประมาณ 32-34 °C การแช่น้ำร้อนมากกว่า 2 ครั้งต่อสัปดาห์จะส่งผลให้มีการสร้างอสุจิน้อยลง โดยมีงานวิจัยในกลุ่มผู้ชายที่มีบุตรยากสนับสนุนว่าการได้รับอุณหภูมิสูงและความชื้นเป็นเวลานาน ส่งผลต่อความสามารถในการสร้างอสุจิ แต่สามารถฟื้นตัวกลับมาได้เมื่อหยุดแช่น้ำร้อน 4-6 เดือนในคุณผู้ชายบางราย
6. การทำงานของอสุจินั้นโดยปกติจะมีการสร้าง ROS (reactive oxidative species) แต่การสูบบุหรี่นั้นเป็นการเพิ่มจำนวน ROS ซึ่งสามารถทำลายเยื่อหุ้มเซลล์ โปรตีน และสารพันธุกรรมของอสุจิ ส่งผลให้บริเวณลำตัวของอสุจิ (midpiece) ผิดปกติไป และ ROS ยังทำลายเยื่อหุ้มเซลล์ของอสุจิบริเวณที่เป็นกรดไขมันไม่อิ่มตัวอีกด้วย ดังนั้นในผู้ที่สูบบุหรี่จะมีผลทำให้คุณภาพอสุจิแย่ลง
7. เมื่อมีความเครียดต่อเนื่องร่างกายจะมีการสะสมฮอร์โมน Cortisol ซึ่งไปรบกวนการสร้างฮอร์โมนเพศและส่งผลต่อการเผาผลาญทำให้มีน้ำหนักเกินมีผลให้จำนวนอสุจิลดต่ำลง และทำให้มีการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศร่วมด้วย
8. การรักษาด้วยเคมีบำบัดจำเป็นต้องใช้ยากดภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำให้เซลล์สืบพันธุ์ที่มีหน้าที่สร้างอสุจิถูกทำลายด้วย ส่วนการรักษาด้วยการฉายรังสีนอกจากจะทำให้เซลล์มะเร็งตายแล้ว อสุจิที่ถูกสร้างมาจะถูกทำลายด้วยเช่นกัน ดังนั้นก่อนทำการรักษาโรคมะเร็งคุณผู้ชายสามารถปรึกษาแพทย์เพื่อแช่แข็งอสุจิสำรองไว้ใช้ในอนาคตได้
9. การเพิ่มคุณภาพของอสุจิ สามารถทำได้ดังนี้
– ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม นอกจากจะเป็นการควบคุมน้ำหนัก
ไม่ให้เกิน แล้วยังเป็นการลดฮอร์โมนที่สะสมจากความเครียดอีกด้วย
– งดสูบบุหรี่และแอลกอฮอล์
– รับประทานอาหารที่ช่วยเพิ่มคุณภาพอสุจิ ได้แก่ อาหารที่มีแร่ธาตุสังกะสีมาก เช่น หอยนางรม เนื้อแดง ผักโขม
– อาหารที่มีวิตามินซี จะช่วยสร้างกรดอะมิโนที่จำเป็นต่อการผลิตน้ำอสุจิและช่วยป้องกันอสุจิจาก ROS ได้
– ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการใช้ยาที่มีผลต่อคุณภาพของอสุจิ เช่น ยากลุ่มปิดกั้นแคลเซียม ยารักษาอาการซึมเศร้ากลุ่มไตรไซคลิค ยาต้านฮอร์โมนเพศชาย ยาอนุพันธ์ฮอร์โมนเพศชายกลุ่ม anabolic steroid
10. การแช่แข็งอสุจิจะใช้ไนโตรเจนเหลวที่มีอุณหภูมิต่ำถึง -196 องศาเซลเซียส โดยจะมีการใส่สารป้องกันการเกิดผลึกน้ำแข็ง (Cryoprotectans) เพื่อป้องกันอสุจิเสียหาย หลังจากที่อสุจิแข็งตัวปฏิกิริยาภายในเซลล์อสุจิทั้งหมดจะหยุดนิ่ง สามารถเก็บไว้ได้นานเท่าที่สามารถรักษาอุณหภูมิไว้ได้