หนึ่งในกุญแจสำคัญของการมีบุตรนั้นมีปัจจัยสำคัญส่วนหนึ่งมาจากไข่ แม้จะขึ้นชื่อว่าไข่เหมือนกันแต่รู้หรือไม่ว่าในความเหมือนที่หลายคนเข้าใจมีความแตกต่างกันอยู่มากมาย ตามธรรมชาติผู้หญิงจะมีการผลิตไข่ขึ้นมากที่สุดในช่วงที่เป็นทารก แต่ไข่เหล่านั้นจะยังไม่สามารถใช้งานได้จนกว่าจะเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ โดยต่อมใต้สมองจะผลิตฮอร์โมนไปกระตุ้นให้รังไข่ผลิตฮอร์โมนเพศไปกระตุ้นให้เซลล์ไข่ทยอยกันโตในแต่ละรอบเดือน ถ้าเซลล์ไข่ไม่ได้รับการปฏิสนธิ ไข่จะฝ่อและถูกขับออกจากร่างกาย นี่คือสาเหตุที่ทำให้จำนวนไข่หายไปจากร่างกายผู้หญิง โดยจะไม่สามารถสร้างขึ้นใหม่ได้
ในผู้หญิงแต่ละคนจะมีลักษณะไข่แตกต่างกันออกไปตามปัจจัยหลายอย่าง เช่น อายุ พันธุกรรม พฤติกรรมการดำรงชีวิต อาหารที่รับประทาน รวมถึงสารเคมีที่ได้รับจากสิ่งแวดล้อมวันนี้ จะขอกล่าวถึงลักษณะของไข่ที่สามารถพบได้ทั่วไป โดยเน้นการดูจากลักษณะทางกายภาพภายนอกเท่านั้น ลักษณะภายนอกของไข่ที่สามารถพบได้ทั่วไป มีดังนี้
Homogeneous cytoplasm
เป็นลักษณะของไข่ทั่วไปที่สามารถพบได้ในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ที่มีสุขภาพแข็งแรง เป็นไข่ที่มีคุณภาพ เหมาะสำหรับปฏิสนธิกับอสุจิจนได้ตัวอ่อนที่พร้อมจะฝังตัวในผนังมดลูก
Centrally Located Granulation of the Cytoplasm (CLGC)
จะพบกลุ่ม Granule รวมตัวอย่างหนาแน่นอยู่ตรงกลางของ Cytoplasm จากหลายงานวิจัยพบว่าไข่ลักษณะนี้ ส่งผลให้ตัวอ่อนมีโอกาสเกิดความผิดปกติทางโครโมโซมแบบ Aneuploidy ซึ่งจะส่งผลทำให้เกิดโอกาสแท้งสูง
Cytoplasm with Smooth Endoplasmic Reticulum Cluster (SERC)
จะพบเป็นลักษณะคล้ายถุงน้ำบางๆ ใน Cytoplasm มีหลักฐานชัดเจนยืนยันว่า ตัวอ่อนที่เกิดจากการปฏิสนธิจากไข่ประเภทนี้ จะได้ตัวอ่อนที่ผิดปกติ และให้ผลการตั้งครรภ์ที่ต่ำ อาจจะกล่าวได้ว่าไข่ที่พบ SERC เป็นกลุ่มที่ไม่เหมาะสมจะนำมาใช้ปฏิสนธิ
Cytoplasm with Vacuoles
เป็นลักษณะกลุ่มของเหลวเล็กๆ สามารถพบได้หลากหลายรูปแบบ ถ้า Vacuoles มีขนาด 5-10 μm พบว่าไม่ส่งผลต่อการปฏิสนธิอย่างมีนัยสำคัญ แต่ถ้ามีขนาดใหญ่กว่า 14 μm จะมีผลสัมพันธ์กับการรบกวนการแบ่งตัวของตัวอ่อนในระยะ Cleavage และทำให้อัตราการเจริญเติบโตเข้าสู่ระยะBlastocyst ของตัวอ่อนต่ำ
จากหลายงานวิจัยชี้ให้เห็นว่าลักษณะภายนอกของไข่นั้น สามารถใช้ประเมินบอกแนวโน้มการปฏิสนธิ หรือการแบ่งตัวของตัวอ่อนได้บางส่วน แต่ไม่สามารถบ่งชี้ถึงความผิดปกติในระดับพันธุกรรมของไข่ได้ เทคโนโลยีการฝากแช่แข็งไข่ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่น่าสนใจสำหรับผู้หญิงที่วางแผนจะมีบุตรแต่ยังไม่พร้อมด้วยปัจจัยในหลายๆ ด้าน ในอนาคตถ้าหากคุณพร้อมที่จะวางแผนครอบครัวและมีบุตรคุณอาจจะได้ใช้ประโยชน์จากไข่ที่ฝากแช่แข็งเอาไว้ก็เป็นได้
บทความโดย
ทนพญ.รวิวรรณ เตียวพาณิชย์เจริญ
นักเทคนิคการแพทย์, ห้องปฏิบัติการเลี้ยงตัวอ่อน โรงพยาบาลเจตนิน
วารสารวิชาการเจตนิน Vol.10 No.1